Grandes Damas

González, Eneko (2016). Grandes Damas. Libro-juego para visibilizar el papel de la mujer a lo largo de la historia, ilust. do autor, Tudela: Ekilikua Creaciones, [64 pp.]. (ISBN 13: 978-84-608-9744-6).

Descrición do formato: álbum ilustrado de Eneko González. Na cuberta presenta unha representación de diferentes mulleres, procedentes de distintas etnias, todas collidas da man, o que transmite unha mensaxe de sororidade ao público. A imaxe acompáñase dun fondo violeta que cubre toda a cuberta, color representativo do movemento feminista. Na contracuberta, sobre o fondo violeta, aparece debuxado un taboleiro de xogar ás damas ocupa case todo o espazo. Esta imaxe ten relación coa garda final, na que se recollen as regras para xogar co taboleiro e tamén un conxunto de fichas redondas de cartón que teñen a todas as mulleres das historias debuxadas. Nas gardas iniciais aparece información do libro xunto co título, o nome dos autores e un pequeno debuxo representativo. A continuación, recóllense nun índice os nomes das 24 mulleres seleccionadas na obra co título da súa máis salientable contribución á sociedade. Debaixo do índice aparecen debuxadas mulleres de diferentes épocas, distintas etnias, vestimentas peculiares, en representación de todas esas mulleres protagonistas dos contos. A disposición de cada dobre páxina configúrase de modo que na páxina par aparece o texto coa historia de cada protagonista e na impar, un debuxo representativo da historia contada. Ao final do volume aparecen dúas páxinas que convidan a que cada neno ou nena escriba sobre a súa propia gran dama.

Dende o punto de vista do contido, a obra consta de 24 historias diferentes que falan dunha muller que fixo algo grande. Entre elas podemos atopar famosas coma a pintora Frida Kalho, a científica Hipatia, a pirata Mary Read, a actriz Ida Lupino, a aviadora Amelia Earhart, a astrounauta Valentina Tereshkova ou Li Cairong, a muller máis vella do mundo, entre moitas outras. En concreto, gustaríame comentar a historia da pirata Mary Read, unha rapaza de Londres procedente dunha familia humilde que con 18 anos se vestiu de home e se alistou na mariña en busca de novas emocións, xa que estaba farta de traballar na aldea. Despois de moitas aventuras, namorou dun holandés, pero este finou pronto, e decidiu viaxar ás Indias Orientais. O barco no que navegaba foi asaltado polo pirata John Rackman, facendo que Mary se unise á súa banda. E así, pasou o resto da súa vida coma pirata, vivindo aventuras no mar, sendo tan libre coma ela sempre quixo. Coma esta, podemos atopar máis historias de mulleres que marcaron o rumbo da súa vida e deixaron unha pegada no empoderamento feminino.

Potencialidades: coa lectura desta podemos traballar moitas temáticas, xa que cada historia aborda diferentes contidos a través dos que explorar coñecementos de diferentes áreas: historia, sociedade, cultura, xeografía... Ademais, a perspectiva lúdica de descuberta e xogo está representada polo propio xogo de mesa que acompaña o libro, as damas. A partir deste podemos abordar outros que usen taboleiro, como son o parchís, o xadrez, a oca etc. É de salientar que con esta obra se incide na visibilidade do colectivo das mulleres en todos os ámbitos da vida, xa que estas sempre aparecen subordinadas e tapadas pola figura do home. Dando voz ás mulleres, nenas e nenos poderán sentirse identificados con algunhas delas, contribuíndo a que se desenvolvan no marco dunha perspectiva máis equitativa e crítica coa desigualdades entre homes e mulleres. Tamén pode é unha boa ferramenta para dar a coñecer a máis mulleres importantes da historia, aínda que non aparezan representadas no libro. De feito, o convite nun apartado específico a que cada neno ou nena fale dunha gran dama que coñeza é de interese para ampliar este repertorio. Esta podería ser outra actividade, pedirlle aos cativos que falen da gran dama da súa vida, de maneira que pensen nas súas nais, irmáns, tías, avoas, primas, etc. Coa información recollida poderíase facer un mural ou incluso que esas mulleres vaian á escola a falar da súa propia historia ao resto de nenos e nenas. As posibilidades educativas deste álbum son múltiples, polo que é un libro moi recomendable e non só para cativos, senón tamén para público de todas as idades.