Brenman, I. (2017). Até
as princesas soltan peidos, ilust. Ionit Zilberman, trad. Elvira Ribeiro.
Alzira: Algar.
Descrición do formato: álbum ilustrado en
cartoné. O idioma do conto orixinal é o portugués, mais a nosa selección
traduciuna Elvira Ribeiro ao galego, aínda que ambas son linguas irmás e non
habería un grao de dificultade moi elevado para comprender a primeira. Ilan
Brenman, o autor, naceu en Israel en 1973 mais mudouse ao Brasil con apenas
seis anos. Coñécese no seu país coma un escritor prolífico, xa que publicou
máis de 50 obras para nenas, nenos e rapazada. A lectura de Até as princesas
soltan peidos é convencional e consta de 24 páxinas.
A cuberta e contracuberta
forman un único debuxo. O fondo está tinxido dunha cor rosa, pero non é sólido,
senón que dá a sensación de estar pintado con pasteis ou xiz. Isto podemos
observalo xa que non está uniformemente repartido, senón que hai zonas onde
clarexa. Na cuberta vemos a figura do que pode ser unha princesa (ou
simplemente unha nena que porta un vestido). Esta peza de roupa presenta unha
gama de tons fríos, mesturando o verde e o azul. O estampado da saia e o
encaixe que leva, é realista, parece unha colaxe. O contorno da rapaza semella
estar debuxado cun lapis e o cabelo e pel están tinxidos coa mesma técnica que
o fondo. Ademais, nesta parte do libro, atopamos o título, o nome do autor,
ilustradora e editorial. Se viramos cara a contracuberta, observamos un anaco
da saia da nena. De debaixo da mesma, saen unhas liñas que semellan representar
o vento, mesturadas con letras do dereito e do revés. Tal vez sexa un… peido.
Isto está relacionado co contido da obra, xa que as princesas dos contos (por
iso as letras) tamén botan ventosidades! Os calcetíns que leva son medianamente
altos e de franxas horizontais, cunha gama de cores parecida á do vestido. Na
parte superior da contracuberta escribiron unha mensaxe que te incitan a abrir o
conto, xa que pon “Descubre ese segredo que a xente descoñece”. Encima destas
palabras e debaixo da nena, nas marxes do libro, atopamos uns debuxos de
motivos florais de cor vermella.
As gardas están tinxidas de
verde, cun acabado en mate. A continuación atopamos a portada, cuxo título está
no medio en letras minúsculas enmarcadas no que podería ser un espello ou un
cadro. Este bordo semella ter un estilo barroco, polas súas formas. Á esquerda
está representada a ficha bibliográfica da obra, todo isto sobre un fondo
totalmente branco.
Ao pasarmos a portada,
atopámonos cun debuxo a dobre páxina. Na da dereita lemos unha dedicatoria. A
ilustración consiste en conxuntos de liñas esparexidas que rematan nunha
ondulación. Estas son grises e están mesturadas con letras, coma na
contracuberta. Representan todos os peidos que botan as princesas. Ao rematar o
conto, antes das gardas do final, volven aparecer, mais esta vez sen a
dedicatoria do principio.
Contido: O título nun primeiro
momento pode sorprendernos, xa que todo o escatolóxico nos chama a atención.
Pero o que se pretende é abolir o modelo de princesa que, sobre todo as nenas,
teñen polos contos clásicos (e non tan clásicos). Reflectir un modelo de
personaxe fantástico diferente, que non cumpra cos roles aos que estamos
acostumadas e incluso faga cousas desagradables. O narrador ou narradora da
historia é heterodiexético, xa que conta a historia dende fóra do relato,
coñecendo até o máis mínimo detalle. Boa parte do texto asenta no diálogo que
manteñen a nena da cuberta e o seu pai. A secuenciación temporal é lineal. En
canto á caligrafía, son letras minúsculas e non demasiado grandes. A narración
enmarcada é un recurso que se emprega e que consiste na lectura dun conto
dentro doutro conto, tamén denominado mise-en-abyme.
No texto atopamos
referencias directas a contos clásicos como A Borralleira, A Sereíña
ou Brancaneves. Mellor dito, ás protagonistas, xa que as situacións nas
que as coloca son un tanto peculiares. Todas elas soltan peidos, pero por unha
serie de acontecementos que non afecta ao transcurso dos seus destinos. O feito
de que solten peidos, como vai afectar nas súas vidas, se todas e todos os
botamos?
A técnica coa que Ionit
realizou as ilustracións é a mesma que a da cuberta. Os trazos son suaves e os
debuxos semellan estar coloreados cun lapis de madeira ou un xiz. Tal vez
ambos. Algúns estampados están moi detallados e contorneados, pero o cabelo e a
faciana das personaxes ás veces está difuminada. As cores empregadas son
variadas, pero non demasiado vivas. Usou tanto cálidas coma frías. A parte na
que abre “O libro secreto das princesas”, está tinxida dun ton sepia para
darlle un aspecto antigo (xa que se di que “debía de ter máis de douscentos
anos”). O pai leva uns lentes violetas, que tal vez garde relación coa
simboloxía feminista, e polo tanto sería unha metáfora. A realidade que vemos
está sesgada polos nosos ideais e vivencias previas. As lentes violetas
poderían representar a perspectiva de xénero. A ilustradora representou os peidos
das princesas con liñas que forman ondas e se mesturan con letras, que
simbolizan as palabras dos seus propios contos.
Potencialidades educativas: Acostumadas á perfección e
delicadeza das princesas dos contos clásicos, este libro achéganos unha nova perspectiva.
Xeralmente, na arte e sobre todo na publicidade, as mulleres somos obxectos
hipersexualizados. Dende pequenas, construímos unha imaxe tóxica e artificial
do que debería ser unha muller: sempre perfecta. Este conto reflicte a estas
princesas dun xeito moi natural: comen cousas que non son saudables (non
facemos apoloxía da comida pouco saudable pero non pasa nada por comer un doce
de vez en cando), botan peidos… trátase de crear referentes naturais, con
virtudes e defectos, coma os seres humanos reais. Podemos preguntarlles se
coñecían os contos clásicos aos que se fai referencia no libro e pedirlles que
os conten. Tamén podemos traballar os estereotipos que reflicten os clásicos
coma que a salve un príncipe (podemos ler a continuación Carlota e o
Príncipe Azul). Por último, tamén lle preguntaríamos que cren que fan ou en
que traballan as princesas e crear a nosa propia historia.
Recursos na rede
Atopei un contacontos da
obra en castelán realizado por Beatriz Moreno, en:
(consultado o 9/3/20).
Ningún comentario:
Publicar un comentario